* Bir yazarın yazdıklarından vazgeçebildiği ölçüde yaratıcı olacağı kabul gören bir yargıdır. Yazdığı metne taparcasına bağlı kalan ve değiştirmeyen yazarların “duyguları” değil “duygularını” gösterdiği açıktır. Neden yazdıklarını değiştiremedikleri anlaşılır ama bunu onaylamak gerekmez.
* Melih Cevdet, “Şair sözü akılla duyguya çevirir” derdi. Şairin “duygu insanı” değil, “akıl insanı” olduğunu ısrarla belirtirdi.
Roman için de aynı tezi kullanmanın bir sakıncası yok. Hatta şu eklenmeli: Yazar, metnini kurarken, hem kendinin, hem başkasının “gözünü” kullanmışsa duyguları doğru yazabilir. Yoksa sadece kendi duygularını kavramış ve yazmış olur.
*Bir insanın yüzüne söyleyemeyeceğim şeyi arkasından söylemem. Eleştiride de ölçüm aynıdır: Edebiyatta düşmanlık eden saldırganlığa çok kızarım ama beğenmediğim şeyi edep ölçüleri içinde ilgilisine söylerim.
*Hiçbir yazar "beklenen yazar" değildir. Beklenen yazar bir tür Godot olduğu için, ne kadar beklenirse beklensin, gelmez. Yahut çoktan gelmiştir de okur-eleştirmen-iktidar blokunda yankı bulmamıştır. Devran değişir, beklenmeyen yazarın zaten çoktan orada olduğu anlaşılır. Bu aslında gelmemektir; bekleyenlerin gözünde durum ve anlam değiştirmektir yalnızca.
*Sanat ve edebiyatla insan ulusları değil insanları öğrenir. Bir sanatçı çocuk şarkısı yazsa, başka bir ülkedeki çocuk bu şarkıyı seslendirse, başka bir ülkedeki çocuk da bu müzikle uyusa, burada bizi etkileyen şey, müzik olur. Ama bunlar dinsel ve ulusal kimlikler vurgulanarak yapılsa, yani “Yahudi sanatçı beste yaptı, Müslüman çocuk şarkı söyledi” gibi laflar edilse, kimse müziği işitmez bile.
0 yorum:
Yorum Gönder